گزارش مختصری از فعالیت های بهزیستی در خصوص اختلال طیف اتیسم

گزارش مختصری از فعالیت های سازمان بهزیستی در خصوص اختلال طیف اتیسم

اقدامات، فعالیت ها و اولویت های اجرایی در سازمان بهزیستی کشور جهت افراد با اختلال طیف اتیسم

• سازمان بهزیستی از سال 1380 در زمینه ارائه خدمات به افراد با اختلال اتیسم فعالیت خود را آغاز نموده است. مهم ترین هدف سازمان بهزیستی به‌عنوان یکی از سازمان‌های مسئول رفاه اجتماعی، ارائه خدمات توان‌بخشی و آموزشی در راستای بهبودی سطح کیفیت‌های زندگی افراد دارای معلولیت از جمله افراد با اختلال طیف اتیسم می باشد.

سرفصل های خدمات سازمان بهزیستی کشور در راستای اختلال طیف اتیسم به شرح زیر، عنوان می گردد:

1.راه اندازی مراکز روزانه توانبخشی آموزشی اختلال طیف اتیسم و مراکز تلفیقی با کاربری اتیسم

در حال حاضر در 5شهرستان ، تعداد6 مرکز روزانه توانبخشی اختلال طیف اُتیسم به 300 کودک با اختلال طیف اُتیسم و 7 مرکز تلفیقی با کاربری اُتیسم به قریب40 کودک با اختلال طیف اُتیسم در7شهرستان ،تحت نظارت سازمان بهزیستی استان، ارائه خدمت می نمایند. این پرسنل بعد از دریافت آموزش های گستردة حضوری و کارگاهی، از کفایت لازم به منظور اجرای برنامه غربالگری، تشـخیص و مداخلات مرکز محور و خـانواده محور در خصوص افراد دارای اختلال، برخوردار شده و مراکز فوق به عنوان پایگـاه هـای دائمی اجرای برنـامه مـذکور نیز فعـالیت می نماینـد. تیم توانبخشــی این مراکز شامـل روان شـناس بالینی، کاردرمانگر، گفتاردرمانگر و مربی آموزشی است. کودکانی که در مراکز مذکور تحت برنامه های آموزشی و توانبخشی قرار می گیرند بعد از ترخیص، متناسب با شـرایط، به مهد و مدارس عادی، اسـتثنایی، مراکز توانبخشی حرفه ای، کارگاه تولیدی حمایتی و یا مراکز حمایت شده شغلی ارجاع می گردند.

• تعداد6 مرکز از بین مراکز فوق(مراکز روزانه اتیسم) به عنوان پایگاه های دائمی اجرای برنامه مذکور فعالیت می نمایند.

• در ازای ارائه خدمات به هر فرد با اختلال اتیسم، درحال حاضرماهیانه مبلغ 3.200.000 تومان به عنوان کمک هزینه به مراکز روزانه و مبلغ 2.560.000 تومان به مراکز تلفیقی با کاربری اتیسم پرداخت و خانواده ها در صورت بضاعت (بر اساس دهک درآمد)، به صورت ماهیانه به مراکز یادشده پرداخت سهم مشارکت خواهند داشت.

2.برنامه غربالگری، تشخیص و مداخله در اختلال طیف اتیسم

 به دلیل اهمیت تشخیص و مداخلات توانبخشی بهنگام این اختلالات در سنین طلایی مداخلات که همانا 2 تا 5 سال می باشد و با عنایت به تنوع و وسعت برنامه های مداخله ای به منظور اجرای برنامه درمانی منظم تر و دارای ساختار، تدوین و اجرای برنامه غربالگری، تشخیص و مداخله در اختلال طیف اتیسم در دستور کار سازمان بهزیستی قرار گرفته است.

 این برنامه دارای 4 فاز : حساس سازی و آگاهسازی، غربالگری، تشخیص و مداخله (مرکز محور، خانواده محور) می باشد.

1. .فاز حساس‌سازی و آگاه‌سازی

2. فاز غربالگری

3. فاز تشخیص

4. فاز مداخله

۳.راه اندازی سامانه ملی و الکترونیک غربالگری و تشخیص اختلال طیف اتیسم

این سامانه، با لینک ثبت نام: autism.behzisti.net خـدمت دیگری است که در راسـتای اجرای برنامه غربالگری، تشـخیص و مـداخله در این اختلال در سازمـان بهزیستی کشور، طراحی شـده است. این سامـانه امکان اجرای الکترونیک و آنلاین آزمون غربـالگری توسـط خـانواده ها و ارجاع به پایگاه های غربالگری و تشـخیص سازمان بهزیستی برای دریافت خدمات تشخیصی و نیز معرفی به ستاد پذیرش و کمیسیون های پزشکی توانبخشی تعیین نوع و شدت معلولیت جهت قرارگیری در چرخه خدمات حمایتی و نیز بهره مندی از خدمات تخصصـی در قالب مراکز روزانه توانبخشی آموزشی اختلال طیف اتیسم فعـال در سراسـر کشور (تحت نظـارت سازمان بهزیستی)، را با بالاترین دقت و کمترین زمـان و هزینه فراهم سـاخته است.

۴. تدوین بسته آموزش مجازی «بتا بهزیست» (بسته توانبخشی اتیسم سازمان بهزیستی کشور) و آموزش و تجهیز کارشناسان و مربیان مراکز روزانه آموزشی و توانبخشی اختلال طیف اتیسم به منابع علمی

تهیه بسـته آموزشـی الکترونیک بتا بهزیست، شامل موضوعات : 1 -علائم و نشانگان اتیسم 2 -غربالگری و تشخیص 3 -مداخلات مرکز محور – 4 TEACCH -مداخلات مرکز محور 5 ABA -مداخلات مرکز محور تعامل همه جانبه 6 -مداخلات مرکز محور حسی 7 -مداخلات مرکز محور در قالب بازی 8 -مداخلات والدمحور 9 -بلوغ و ورود به بزرگسالی)، و آموزش به صورت حضوری و غیرحضوری و در چارچوپ کارگاه های آموزشی نظری و عملی مطروحه اجرا می گردد. این بسته ها دراختیار کلیه مراکز اتیسم ومراکز چند معلولیتی با کاربری اتیسم قرار گرفته است.

۵.مداخلات خانواده محور: آموزش خانواده در استفاده از بسته آموزشی «روزنه» ویژه مداخلات خانواده محور

سازمان بهزیستی کشور توجه ویژه ای در ارتباط با مداخلات بهنگام و توجه به نقش والدین در این مداخلات مبذول داشته است. حضور دائم در مراکز آموزشی و توان‌بخشی ویژه و انجام فعالیت‌های مختلف آموزشی و توان‌بخشی به صورت انفرادی در افراد دارای اتیسم، به دلیل وجود نقایص ارتباطی به‌عنوان برجسته‌ترین ویژگی‌ها، خطر گسترش این ناتوانی را افزایش می‌دهد.

برنامه مداخلات خانواده محور در اختلال طیف اتیسم، برنامه‌ای برگرفته ‌شده‌ از دیدگاه توان‌بخشی مبتنی بر جامعه می باشدکه در آن، فعالیت اصلی مداخله بر عهده والدین است و ارزیابی‌ها و هدایت برنامه توسط متخصصان مختلف حیطه توان‌بخشی و آموزش انجام می‌شود. در این برنامه، والدین و اعضای خانواده فرد دارای اختلال اتیسم، ازجمله افراد کلیدی در این روش در نظر گرفته می‌شوند. حضور والدین در برنامه ها و انجام فعالیت های توانبخشی و آموزشی در منزل می تواند کارایی برنامه ها را بیشتر کند.

 ۶.تدوین کتابچه های راهنمای والدین دارای کودک اتیسم

سازمان بهزیستی در راستای ارتقای دانش خانواده های دارای فرزند با اختلال طیف اتیسم اقدام به تدوین 9 کتابچه آموزشی دیگر نیز جهت آشنایی خانواده های عزیز با موضوعات و مسایل مربوط به اختلال طیف اتیسم فرزندشان تدوین گردیده است که از طریق مراکز روزانه توانبخشی آموزشی اختلال طیف اتیسم در اختیار خانواده های دارای فرزند با اختلال طیف اتیسم گذارده می شود.

۷.تدوین راهنمای عملی برنامه ریزی برای انجام مداخله در اختلال طیف اتیسم در مراکز روزانه آموزشی و توانبخشی اختلال طیف اتیسم

سازمان بهزیستی با هدف ارائه مدلی یکسان، با کیفیت و مطابق با استانداردها و منابع عینی مورد نیاز در مراکز روزانه آموزشی و توانبخشی اختلال طیف اتیسم، اقدام به تدوین راهنمای عملی برنامه ریزی برای انجام مداخله در اختلالات طیف اتیسم درمراکز روزانه توانبخشی نموده است.

این پروتکل بر اساس سری کتابهای راهنمای عملی تدوین برنامه های مداخله ای که با نظارت آرتور ای. یونگسما نگاشته شده، شکل گرفته است و سعی دارد که چارچوب مورد استفاده در این سری از کتابها را به عنوان یک راهنما و یا الگو در نظر گیرد.

8.توانبخشی حرفه‌ای و بازگشت به جامعه

در راستای توانبخشی حرفه‌ای و بازگشت به جامعه، مراکز حرفه آموزی و کارگاههای تولیدی حمایتی معلولان ، تحت نظارت سازمان بهزیستی ، ارائه دهنده خدمات به افراد با اختلال اتیسم، مشابه سایر افراد دارای معلولیت، خواهند بود.

9. تاسیس مراکز اقامت موقت (Respite Care)، جهت ارائه فرصتی به والدین و مراقبان افراد دارای اتیسم برای رسیدگی به سایر امور زندگی

اغلب والدین افراد با اختلال طیف اُتیسم به دلیل نیازمندی به مراقبت دائم از فرزند قادر به پی گیری نیازهای خود و سایر اعضای خانواده خود نیستند و اغلب آنان نیازمند مکانی برای نگهداری موقت فرزندشان می باشند که در مواقع مورد نیاز بتوانند فرزندشان را به‌طور موقت به آن مرکز بسپارند. حضور متخصصان و افراد مجرب در زمینه اُتیسم می‌تواند اطمینان خاطر بیشتری به والدین بدهد.

نظر به اهمیت حضور افراد دارای اُتیسم در جامعه و جلوگیری از نگهداری دائم این افراد در مؤسسات و جلوگیری از انزوای اجتماعی این افراد، نگهداری در این مرکز به‌طور موقت خواهد بود و وابستگان این افراد که در دوران مشخص و محدودی فرزند خود را به چنین مکان‌هایی خواهند سپرد خود با تمهیدات آموزشی در نظر گرفته از جانب بهزیستی مسئولیت چنین مراکزی را بر عهده خواهند داشت و در زمان حضور فرزندشان تعهد خواهند داد که به شیوه‌های مختلف و مورد توافق و بر اساس امکانات موجود شخصی و مرکز و با فرزندشان در ارتباط باشند. در این بخش برنامه‌های خاصی برای انجام فعالیت‌های مراقبت از خود و کسب تجربه زندگی در جمع برای افراد پذیرفته‌شده ارائه می‌شود. درین مراکز که به تعداد محدود تاسیس گردیده اند، به والدین و مراقبان افراد دارای اُتیسم فرصتی هرچند محدود، برای رسیدگی به سایر امور زندگی ارائه شده و مراتب به کاهش فشار روانی خانواده و ایجاد بستر آرامش نسبی در خانواده منتج خواهد شد.

حداقل سن جهت پذیرش در این مراکز 5 سال، ظرفیت مرکز 20 نفر در مدت اقامت و مدت زمان اقامت، حداقل 1 روز و حداکثر تا سقف 2ماه به طور مستمر یا موردی در طول یکسال خواهد بود. افراد بهره مند از این خدمت از کمک هزینه یارانه برخوردار شده و در صورت نیاز نسبت به پرداخت ما به التفاوت مشارکت خانواده اقدام خواهند نمود.یک مرکز اقامت موقت پسران در این استان درحال فعالیت است.

t لینک غربالگری اتیسم سازمان بهزیستی در این نشانی قابل دسترس است:

autism.behzisti.net

لیست مراکز اتیسم وچند معلولیتی با کار بری اتیسم تحت نظارت بهزیستی استان کرمان :

ردیف نام شهرستان نام مرکز کاربری شماره تماس مرکز آدرس

1 کرمان امام علی روزانه اتیسم 33257604 کرمان-میدان اول هفت باغ .ضلع شرقی

2 کرمان مسیر روشن روزانه اتیسم 32441236 کرمان .خیابان زهره کرمانی غربی.پلاک 46

3 زرند مهتاب روزانه اتیسم 33427960 زرند.خیابان فلسطین .کوچه 1غربی 1

4 رفسنجان عاطفه روزانه اتیسم 34327248 رفسنجان –خیابان امیر کبیر غربی-نبش امیر کبیر 77

5 سیرجان مهرک روزانه اتیسم 42252820 سیرجان .خیابان فرمانداری .کوچه شماره 4

6 جیرفت افق روزانه اتیسم 9137700083 جیرفت .بلوار بهشت زهرا.کوچه خوابگاه الزهرا.پلاک 11

7 شهربابک آوا چند معلولیتی (اتیسم وشنوایی) 34133319 شهربابک -خیابان پور احمدیان-شهرک رزمندگان-کوچه قائم-

8 عنبرآباد ارمغان زندگی چند معلولیتی (اتیسم وذهنی) 43292990 عنبرآباد چهاراه خواجویی خیابان فلسطین شمالی کوچه شرقی 2

9 منوجان توانمهر چند معلولیتی (اتیسم وذهنی) 9214017713 منوجان ،خیابان ابومسلم جنب اداره آب

10 فاریاب پویش چند معلولیتی (اتیسم وذهنی) 43395811 فاریاب- فاریاب ، خیابان آزادگان مقابل تربیت بدنی

11 رودبار جنوب چتر سبز چند معلولیتی (اتیسم وذهنی) 9131492899 رودبار جنوب ،خیابان ولایت کوچه شماره2

12 قلعه گنج مسیر سبز چند معلولیتی (اتیسم وذهنی) 0939-330-3321 قلعه گنج-بلوار امام خمینی-کوچه شهید تفضلی-جنب تکیه حضرت رقیه (س)

13 فهرج امید چند معلولیتی (اتیسم وذهنی) 9162704396 فهرج ،انتهای بلوار دانشگاه چهارراه پلیس سمت چپ

14 کرمان مهرآفتاب نگهداری موقت اتیسم 3432449390 کرمان خیابان استقلا لکوچه 7 پلاک 1